موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین ایران و اسپانیا

موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین ایران و اسپانیا: راهکاری برای کاهش هزینههای مالیاتی مهاجران و سرمایهگذاران
مقدمه
یکی از دغدغههای مهم مهاجران، سرمایهگذاران و شرکتهایی که در بیش از یک کشور فعالیت دارند، مسئله مالیات مضاعف است. مالیات مضاعف زمانی رخ میدهد که یک فرد یا شرکت در دو کشور بهصورت همزمان مشمول پرداخت مالیات شود. برای حل این مشکل، بسیاری از کشورها از جمله ایران و اسپانیا، موافقتنامههایی را برای اجتناب از اخذ مالیات مضاعف منعقد کردهاند. در این مقاله، جزئیات این موافقتنامه، تأثیرات آن بر مهاجران و سرمایهگذاران، و نحوه بهرهبرداری از مزایای آن را بررسی خواهیم کرد.
لایحه موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف و جلوگیری از فرار مالی درمورد مالیاتهای بر درآمد و سرمایه به انضمام پروتکل مربوط بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی اسپانیا که از سوی دولت به شماره 40916/29436 مورخ 22/7/1382 به مجلس شورای اسلامی تقدیم و در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ 3/8/1383 مجلس با اصلاحاتی در ماده واحده تصویب و به تأیید شورای نگهبان رسید.
می توانید جزئیات آن را در سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی مشاهد نمایید.
مالیات مضاعف چیست؟
مالیات مضاعف به وضع مالیاتبردرآمد یا دارایی یک شخص یا شرکت توسط دو کشور مختلف گفته میشود. این موضوع بهویژه برای افرادی که در ایران زندگی میکنند؛ اما در اسپانیا فعالیت اقتصادی دارند، یا بالعکس، یک چالش مالی محسوب میشود. بدون وجود یک توافق مالیاتی مناسب، این افراد مجبور خواهند بود که هم در کشور محل کسب درآمد و هم در کشور محل اقامت خود مالیات بپردازند.
جزئیات موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین ایران و اسپانیا
موافقتنامه مالیاتی بین ایران و اسپانیا برای جلوگیری از پرداخت مالیات مضاعف تدوین شده است. این موافقتنامه شامل موارد زیر است:
۱. تعیین معیار اقامت مالیاتی
یکی از مهمترین بخشهای این توافقنامه، تعیین اقامت مالیاتی افراد و شرکتها است. این بخش مشخص میکند که فرد یا شرکت در کدام کشور ملزم به پرداخت مالیات خواهد بود. معیارهای اقامت مالیاتی شامل موارد زیر هستند:
- الف) مدتزمان حضور در کشور
یکی از اصلیترین عوامل تعیینکننده اقامت مالیاتی، مدت زمانی است که فرد در یک کشور حضور دارد. در بیشتر کشورها، اگر فرد بیش از ۱۸۳ روز در یک سال مالی در یک کشور اقامت داشته باشد، بهعنوان مقیم مالیاتی آن کشور شناخته میشود. این معیار در مورد کارمندان، مهاجران و صاحبان کسبوکار بسیار اهمیت دارد. - ب) مرکز منافع اقتصادی
علاوه بر مدت حضور، مرکز اصلی فعالیتهای اقتصادی یک فرد نیز در تعیین اقامت مالیاتی تأثیرگذار است. اگر یک فرد بیشتر درآمد خود را از یک کشور به دست بیاورد یا داراییهای اصلی او در آن کشور قرار داشته باشد، ممکن است بهعنوان مقیم مالیاتی آن کشور محسوب شود. این موضوع برای سرمایهگذاران و صاحبان کسبوکار اهمیت ویژهای دارد. - ج) وابستگیهای خانوادگی و اجتماعی
در برخی موارد، وابستگیهای خانوادگی و اجتماعی میتواند عامل تعیینکنندهای در اقامت مالیاتی باشد. اگر یک فرد خانواده خود را در یک کشور داشته باشد و فرزندان او در آنجا تحصیل کنند، ممکن است بهعنوان مقیم مالیاتی آن کشور در نظر گرفته شود. - د) تابعیت و اقامت دائم
در برخی از موافقتنامههای مالیاتی، تابعیت یک فرد بهعنوان معیار نهایی در تعیین اقامت مالیاتی در نظر گرفته میشود. اگر هیچکدام از معیارهای فوق تعیینکننده نباشد، ممکن است تابعیت فرد عامل تعیینکننده باشد. همچنین، داشتن اقامت دائم در یک کشور نیز میتواند موجب مقیم مالیاتی شدن فرد در آن کشور شود. - هـ) تصمیمگیری از طریق توافق دوجانبه
درصورتیکه وضعیت اقامت مالیاتی یک فرد مبهم باشد و هر دو کشور ادعای اخذ مالیات داشته باشند، بر اساس مفاد این موافقتنامه، مقامات مالیاتی ایران و اسپانیا میتوانند از طریق مذاکره و توافق، تصمیم نهایی را اتخاذ کنند. این فرایند معمولاً با بررسی دقیق اسناد مالی، منابع درآمد و وضعیت زندگی فرد انجام میشود.
- الف) مدتزمان حضور در کشور

۲. نحوه تخصیص درآمد و مالیات بین دو کشور
یکی از مهمترین بخشهای این موافقتنامه، تعیین نحوه تخصیص مالیاتبردرآمد و داراییهای افراد و شرکتها بین ایران و اسپانیا است. این بخش مشخص میکند که چه نوع درآمدی مشمول مالیات در کدام کشور است و چگونه از پرداخت مالیات مضاعف جلوگیری میشود.
- الف) درآمد حاصل از اشتغال و حقوق
افرادی که در یکی از این دو کشور کار میکنند و حقوق دریافت مینمایند، معمولاً مالیات بر درآمدشان در کشور محل کارشان پرداخت میشود. اما اگر فرد مقیم مالیاتی کشور دیگر باشد، ممکن است کشور دوم نیز درخواست مالیات کند. در این شرایط:
- الف) درآمد حاصل از اشتغال و حقوق
- کشور محل اشتغال معمولاً حق دریافت مالیات اصلی را دارد.
- کشور محل اقامت مالیاتی میتواند مالیات اضافی اعمال کند؛ اما معمولاً اعتبار مالیاتی برای مالیات پرداختشده در کشور اول در نظر گرفته میشود.
- ب) درآمد حاصل از خوداشتغالی و کسبوکارهای شخصی
درآمد حاصل از کسبوکارهای شخصی یا فریلنسری تابع مقررات خاصی است. طبق موافقتنامه:
- اگر فعالیت اقتصادی در یک کشور انجام شود، مالیات آن در همان کشور محاسبه میشود.
- اگر فرد در یک کشور مقیم باشد؛ اما خدماتی را به کشوری دیگر ارائه دهد، قوانین ویژهای در مورد نحوه پرداخت مالیاتبردرآمد اعمال میشود. در چنین شرایطی ممکن است کشور دوم تنها مالیات محدود یا کاهشیافتهای اعمال کند.
- ج) درآمد حاصل از سود سهام و سرمایهگذاریها
سرمایهگذاران و صاحبان سهام در شرکتهای مستقر در ایران یا اسپانیا مشمول پرداخت مالیات بر سود سهام هستند. طبق موافقتنامه:
- کشور مبدأ (کشوری که شرکت در آن ثبت شده است) حق دریافت مالیات بر سود سهام را دارد.
- کشور مقصد (کشور محل اقامت سرمایهگذار) نیز میتواند مالیات اعمال کند؛ اما معمولاً باید اعتبار مالیاتی برای مالیات پرداختشده در کشور اول در نظر بگیرد.
- د) درآمد حاصل از املاک و مستغلات
افرادی که در یک کشور ملک دارند و از طریق اجاره آن درآمد کسب میکنند، موظف به پرداخت مالیات در کشور محل ملک هستند. مقررات این بخش شامل موارد زیر است:
- مالیاتبردرآمد اجاره معمولاً در کشور محل قرارگیری ملک پرداخت میشود.
- کشور محل اقامت مالک ممکن است مالیات اضافی اعمال کند؛ اما معمولاً اعتبار مالیاتی برای مالیات پرداختشده در کشور مبدأ در نظر گرفته میشود.
- هـ) درآمد حاصل از بازنشستگی و مستمری
پرداختهای بازنشستگی ممکن است در هر دو کشور مشمول مالیات باشد. بر اساس موافقتنامه:
- اگر بازنشستگی از منابع دولتی باشد، معمولاً در کشور پرداختکننده مالیات دریافت میشود.
- اگر مستمری خصوصی باشد، کشور محل اقامت مالیاتی فرد ممکن است آن را مشمول مالیات کند.
- و) درآمد حاصل از بهره و حق امتیازها
افرادی که درآمدی از بهره (مثلاً از طریق سپردههای بانکی) یا از حق امتیازها (مانند کپیرایت یا پتنتها) دارند، باید مالیات را طبق قواعد زیر پرداخت کنند:
- کشور محل منبع درآمد معمولاً مالیات بر بهره و حق امتیاز را اعمال میکند.
- کشور محل اقامت فرد ممکن است مالیات اضافهای مطالبه کند؛ اما معمولاً باید اعتبار مالیاتی اعطا کند.
- ز) نحوه جلوگیری از مالیات مضاعف
برای جلوگیری از پرداخت مالیات مضاعف، این موافقتنامه روشهای زیر را پیشبینی کرده است:- روش معافیت: برخی از درآمدها ممکن است در یک کشور معاف از مالیات شوند تا تنها در کشور دیگر مالیات اعمال شود.
- روش اعتبار مالیاتی: مالیات پرداختشده در یک کشور ممکن است بهعنوان اعتبار مالیاتی در کشور دیگر در نظر گرفته شود تا بار مالیاتی کاهش یابد.
- توافقات خاص بین دو کشور: در شرایط خاص، مقامات مالیاتی دو کشور میتوانند مذاکره کرده و برای جلوگیری از دوگانگی مالیاتی راهحلهای ویژهای ارائه دهند.
.
۳. نرخهای مالیاتی ترجیحی و معافیتها
یکی از نکات کلیدی این توافق، تعیین نرخهای مالیاتی کاهشیافته برای اتباع هر دو کشور است. بهعنوانمثال:
- مالیات بر سود سهام ممکن است برای سرمایهگذاران ایرانی در اسپانیا به میزان مشخصی کاهش یابد.
- سود حاصل از بهره و حق امتیازها معمولاً نرخ مالیاتی کمتری خواهند داشت.
- برخی از درآمدهای خاص ممکن است تحت شرایط ویژهای از مالیات معاف شوند.
۴. جلوگیری از فرار مالیاتی و تبادل اطلاعات
موافقتنامه شامل بندهایی برای جلوگیری از فرار مالیاتی و افزایش شفافیت مالیاتی است. دو کشور موظف به تبادل اطلاعات مالیاتی بین خود هستند تا اطمینان حاصل شود که افراد و شرکتها از قوانین سوءاستفاده نمیکنند.
۵. حمایت از سرمایهگذاری و تجارت دوجانبه
با کاهش بار مالیاتی و ایجاد شفافیت در نظام مالیاتی، این موافقتنامه به تشویق سرمایهگذاریهای دوجانبه و بهبود محیط کسبوکار کمک میکند. کاهش موانع مالیاتی باعث میشود که شرکتهای ایرانی و اسپانیایی با اطمینان بیشتری در بازارهای یکدیگر فعالیت کنند.
این توافق به مهاجران ایرانی مقیم اسپانیا و سرمایهگذاران ایرانی فعال در این کشور کمک میکند تا از پرداخت مالیات اضافی جلوگیری کنند.
۶. مفهوم “کشور” در چارچوب این موافقتنامه
یکی از بخشهای مهم این موافقتنامه، تعیین مفهوم “کشور” و نحوه ارتباط آن با قوانین مالیاتی است. در این بخش، مشخص میشود که چگونه این توافق بر افراد و شرکتهای مستقر در دو کشور تأثیر میگذارد و چگونه حقوق و تعهدات مالیاتی تعریف میشوند.
- الف) کشور محل اقامت مالیاتی
مقررات این موافقتنامه بر اساس محل اقامت مالیاتی فرد یا شرکت تعیین میشود. این بدان معناست که کشور محل اقامت مالیاتی مسئول اصلی دریافت مالیاتبردرآمد است. اگر فردی در اسپانیا زندگی کند و در ایران درآمد داشته باشد، این توافق مشخص میکند که مالیات وی در کدام کشور پرداخت میشود. - ب) کشور محل منبع درآمد
در برخی موارد، کشوری که منبع درآمد در آن واقع شده است، حق دریافت مالیات را دارد. بهعنوانمثال، اگر یک شهروند ایرانی در اسپانیا صاحب یک کسبوکار باشد و از ایران درآمد دریافت کند، این توافق تعیین میکند که آیا مالیات بر این درآمد در ایران محاسبه میشود یا در اسپانیا. - ج) تعریف کشور برای اشخاص حقوقی (شرکتها)
برای شرکتها، کشور ثبت و کشور محل مدیریت از نظر مالیاتی اهمیت دارد. اگر یک شرکت در اسپانیا ثبت شده باشد؛ اما مدیران آن در ایران فعالیت کنند، این موافقتنامه مشخص میکند که این شرکت تحت قوانین مالیاتی کدام کشور قرار میگیرد. در بیشتر موارد، کشوری که محل مدیریت و کنترل شرکت در آن واقع شده است، بهعنوان کشور اقامت مالیاتی شناخته میشود. - د) تأثیر تابعیت بر تعیین کشور مالیاتی
تابعیت افراد نیز در تعیین کشور مالیاتی نقش دارد. درصورتیکه معیارهای دیگر تعیین کشور اقامت مالیاتی واضح نباشند، تابعیت فرد میتواند عامل تعیینکننده باشد. این بدان معناست که ممکن است یک فرد ایرانی که در اسپانیا زندگی میکند، تحت شرایط خاصی همچنان مقیم مالیاتی ایران شناخته شود. - هـ) کشور و روابط مالیاتی بینالمللی
این موافقتنامه از طریق روابط مالیاتی بینالمللی تنظیم شده و با سایر توافقات مالیاتی ایران و اسپانیا هماهنگ است. این بدان معناست که اگر فرد یا شرکتی دارای فعالیتهای مالی در کشورهای ثالث نیز باشد، باید در چارچوب این توافق عمل کند و از پرداخت مالیات مضاعف جلوگیری نماید.
- الف) کشور محل اقامت مالیاتی
تأثیر این موافقتنامه بر مهاجران ایرانی
افرادی که از ایران به اسپانیا مهاجرت کرده و در آنجا مشغول به کار یا سرمایهگذاری هستند، میتوانند از مزایای این موافقتنامه بهره ببرند. برخی از تأثیرات مثبت این توافقنامه عبارتاند از:
- – کاهش میزان مالیات پرداختی: افراد میتوانند از پرداخت مالیات در دو کشور اجتناب کنند و تنها در یکی از کشورها مالیات بپردازند.
- – افزایش شفافیت مالیاتی: قوانین مشخصی برای تخصیص درآمد و مالیات وجود دارد که باعث کاهش ابهامات میشود.
- – بهبود شرایط سرمایهگذاری: سرمایهگذاران ایرانی که قصد سرمایهگذاری در اسپانیا را دارند، میتوانند از معافیتهای مالیاتی بهره ببرند.
- – تسهیل در بازگشت سرمایه: درصورتیکه یک ایرانی در اسپانیا درآمد کسب کند، انتقال آن به ایران بدون مالیات اضافی ممکن خواهد بود.
چگونه از مزایای این موافقتنامه استفاده کنیم؟
برای بهرهبرداری از این توافقنامه، اتباع ایرانی و شرکتهای فعال در اسپانیا باید اقدامات زیر را انجام دهند:
- ۱. مشاوره با یک متخصص مالیاتی: اطلاع از قوانین و مقررات هر دو کشور برای بهینهسازی تعهدات مالیاتی.
- ۲. ثبت رسمی درآمدها: برای بهرهمندی از معافیتها، افراد باید درآمد خود را بهدرستی گزارش کنند.
- ۳. درخواست برای اعمال توافقنامه: در برخی موارد، ممکن است افراد نیاز به ارائه مدارک خاصی برای اثبات اقامت مالیاتی خود داشته باشند.
نتیجهگیری
موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین ایران و اسپانیا فرصتی مهم برای مهاجران، سرمایهگذاران و شرکتها محسوب میشود. این توافق به کاهش بار مالیاتی، افزایش شفافیت مالی و تسهیل سرمایهگذاری کمک میکند. برای بهرهبرداری از این مزایا، آگاهی از جزئیات موافقتنامه و دریافت مشاوره مالی ضروری است. اگر قصد مهاجرت یا سرمایهگذاری در اسپانیا را دارید، پیشنهاد میشود با یک کارشناس مالیاتی مشورت کنید تا از حداکثر مزایای این توافق بهره ببرید.
اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در خصوص انواع راه های مهاجرت به اسپانیا هستید، میتوانید به بخشهای دیگر سایت ما مراجعه کرده و اطلاعات کاملتری را دریافت کنید.
برای برسی قوانین حقوقی در زمینه مهاجرت با دپارتمان مهاجرت موسسه حقوقی دکتر بحرینی در تماس باشید.